Bezette gebieden

De Europese Unie heeft in 2014 sancties ingesteld tegen Rusland vanwege de Russische annexatie van de Krim. Recentelijk – in december 2017 – werden deze sancties opnieuw voor zes maanden door de EU-leiders verlengd. De regering-Poetin peinst er immers niet over om de Krim ‘terug te geven’ aan Oekraïne. In tegendeel, er is inmiddels een 19 kilometer lange brug gebouwd tussen Russisch grondgebied en de Krim om daarmee het schiereiland verder te integreren in de Russische economie en samenleving.
    Sinds 1967 houdt Israël gebieden bezet, die het tijdens de zogeheten Zesdaagse Oorlog op Arabische buurlanden veroverde. Deze ‘bezette gebieden’ zijn sindsdien onderwerp geweest van een allerhande resoluties en veroordelingen. Door verschillende internationale organisaties is Israël keer op keer opgeroepen deze gebieden op te geven. Ook de wijze waarop Israël de ‘bezette gebieden’ bestuurt is regelmatig onderwerp geweest van kritiek. De Oslo-akkoorden van 1993 voorzagen in Palestijns zelfbestuur en de oprichting van een Palestijnse Autoriteit (op de bezette Westelijke Jordaanoever en de Gazastrook), maar van een dergelijke ‘tweestaten-oplossing’ is door vooral Israëlische obstructie niet veel terecht gekomen. (Zie ook mijn bijdrage aan het najaarsnummer-2018 van Maarten!.)
    In de afgelopen jaren zijn de meeste West-Europese landen kritischer over Israël gaan oordelen. Verscheidene EU-lidstaten (naast Zweden vooral Oost-Europese) hebben de Palestijnse staat inmiddels erkend. De Europese Unie is bovendien een van de belangrijke donoren van humanitaire hulp aan de Palestijnse gebieden. Maar in politiek opzicht blijft de EU terughoudend – mede door interne verschillen van mening. De Unie houdt vast aan de twee-statenoplossing, maar aarzelt de druk op Israël op te voeren. Bijvoorbeeld door sancties, die betrekking hebben op producten uit de bezette gebieden.
    Het merkwaardige is dat er eigenlijk minder aanleiding lijkt te zijn voor Krim-sancties dan voor sancties met betrekking tot de ‘bezette gebieden’. De meeste waarnemers gaan ervan uit dat de meerderheid van de Krim-bevolking voorstander was van aansluiting bij Rusland. Men kan toch moeilijk volhouden dat er in de Palestijnse gebieden een met de Krim vergelijkbare instemming met de bestaande situatie heerst, en met name met het Israëlische optreden.
    Nu valt er van alles af te dingen op sancties. Vaak helpen ze niet om een gesteld doel te bereiken. Dat lijkt met betrekking tot de Krim zeker het geval: de Russen zullen de Krim nooit teruggeven. Meest overtuigende argument voor Krim-sancties is niettemin dat de EU geen maatregelen kan nemen die een erkenning van het Russische gezag over de Krim impliceren (paspoorten, handelsbetrekkingen e.d.). Maar dat zou dan ook moeten gelden voor de door Israël bezette gebieden, bijvoorbeeld voor de import van waren die in de bezette gebieden zijn geproduceerd. Waarom het een wel, en het ander niet?